نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 290

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

اطفال باغ-گل‌های تازه

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

 
ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

اوف شدن((به زبان کودکان) زخم شدن، درد داشتن)

جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن
زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

 

 

از رو رفتن(خجالت کشیدن، از میدان به‌در رفتن)

خال مَخال-خال خال

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

تخم مرغ کسی زرده نداشتن-حقه باز بودن

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

آینه‌ی دست-تیغ و خنجر

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

دل واپسی-نگرانی-اضطراب
ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع
خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

این به آن در(چیزی که عوض دارد گله ندارد، در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند)

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

 

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)
 

دلجور-همدل

باب شدن-معمول و رایج شدن

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی
به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

بُراق-خشمگین-عصبانی

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن
از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت
 

 

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین
چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان
دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

جُستن-چیز گمشده را یافتن
آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

چله ی بزرگ-چهل روز میان هفتم دی ماه و شانزدهم بهمن

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

خان خانی-پر هرج و مرج-ملوک الطوایفی

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

پات-بی آبرو-بی تربیت

این کلاه آن کلاه کردن(قرضی را با قرض دیگری پرداختن، از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن، کلاه تقی را سر نقی گذاشتن)

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف
این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

دل رحم-مهربان

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

به دهان ها افتادن-فاش شدن-بر سر زبان ها افتادن
دُم بریده-زرنگ و ناقلا-بدجنس

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

آمدن-آغاز به کاری کردن

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی
بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

چیلک دان-چینه دان

روغنی-آلوده به روغن

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن-تمایل شدید داشتن-به طمع افتادن

بزن و برقص-پایکوبی-ساز و آواز-رقص و آواز

روده درازی-پرحرفی-وراجی
دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

 
ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن

پُر پشت-انبوه-بسیار روییده

آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان

 
دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

چرند گو-یاوه گو

تن خواه گردان-پول نقدی که در موقع لزوم خرج هرینه های فوری می شود

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

دست دادن-پیش آمدن

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

بد قدم-نامبارک-بد شگون

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

 

تو سر چیزی زدن-از ارزش واقعی چیزی کاستن
ژست گرفتن-به بدن و چهره ی خود حالت ویژه ای دادن

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

بَهمان-فلان

خاله خرسه-دوست نادان
 

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

 

چُل کلید-جام درویشان

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)
چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند
دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

چاره ساز-خداوند

ازرق-چشم زاغ

خبر چین-سخن چین-جاسوس

زیر گرفتن-زیر کردن

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

به جا آوردن-شناختن

 

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

باریک-دقیق-حساس
دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

دست کردن-دست فرو بردن

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

توی باغ نبودن-کاملن از موضوع پرت و از آن بی خبر بودن

به حساب-مثلا-یعنی

جَخ-تازه-هنوز-فوقش

ته نشین-رسوب کرده

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

الانه(همین حالا، هم اکنون)
این دو کله‌دار-خورشید و ماه

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

داو-نوبت بازی

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

 

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال
زار زدن-سخت گریه کردن

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

ته نشست-رسوب

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

تِک تِک-صدای کارکردن ساعت
در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن

اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن
حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

 

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

 

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

آب شیراز-شراب
چینی بند زن-کسی که تکه های شکسته ی ظزوف را به هم می چسباند

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

دوری-ظرف غذاخوری پهن

 

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

چار طاق-به طور کامل

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

 
چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی
خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران

خشخاشی-نان خشخاش زده

دل و دماغ-دل و حوصله
به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن
دست پیش گرفتن-پیشدستی کردن-سبقت گرفتن

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

تلق و تولوق-صدای ناهنجار

اهل عمل-کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند

پشه کوره-پشه ی ریز

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه
پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

چیز خور-مسموم شده

 

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن
آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

چروکیدن-چین دار شدن

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

چشه ؟-او را چه شده ؟

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

درد دل-غم و اندوه درونی

 

پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن

چشمم روشن-از تو انتظار نداشتم

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

آتش به جان ( گور) گرفته(ذلیل‌شده، ورپریده)

دبه ی کسی را روغن کردن-با دادن پول و هدیه کسی را راضی کردن
داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

اشتباه لپی-اشتباه لفظی

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

چین و خم-پیچ و تاب

چرخ خوردن-به دور خود چرخیدن

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

پی سوز-چراغ روغنی و فتیله دار

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

دوبله ایستادن-نگه داشتن اتوموبیل در کنار یک اتوموبیل دیگر

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

از کرگی دم نداشتن خر-نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

 

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

اهل دود(سیگاری)

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی
دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن
بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

 

در هچل افتادن-دچار درد سر شدن-به درد سر افتادن

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

 

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

 

 

جهیزیه-نگا. جهیز

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

چشم کردن-چشم زدن

جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند

این خاکدان(دنیا)

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

 

دو کرپا-چمباتمه

 

تو دار-راز نگهدار
آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند
الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

توپ مروارید-توپ بزرگ در ارگ تهران که در گذشته زنان در روز چهارشنبه سوری از زیر آن می گذشتند تا بخت شان گشوده شود

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن
خوشایند-مطبوع-پسندیده
دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن
بی ریخت کردن-کتک زدن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

چس خوری-خست-بخل

پُف-فوت-ورم-آماس

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

حق نشناس-نا سپاس

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

ادرار کوچک-شاش
حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب

 

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

چار نعل رفتن-تند رفتن-به تاخت رفتن

حَرَج-مسئولیت-تکلیف

دیم کاری-کشاورزی دیم

 

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر