مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه ایرانی قسمت 175

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

ژست آمدن-برای افاده حالت به اندام و چهره دادن
باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

آقبانو-نوعی پارچه‌ی نخی نازک

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

 

آواز کوچه‌باغی-آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است

ریختگی-ریزش

 

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

اطفال باغ-گل‌های تازه
دبه-ظرف-کوزه
 

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)
خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

رعیت داری کردن-حراست کردن از زیردستان-مورد نوازش و محبت قرار دادن زیردستان

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

خاطر داشتن-به یاد داشتن

بند آوردن-متوقف کردن

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن
زیر سر گذاشتن-زیر سر داشتن

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

پول چایی-انعام-بخشش

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

 
 

 

پا روی هم انداختن-بی خیال بودن-بی توجه بودن

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

پیگرد-پی گیری-تعقیب

چشم واسوخته-چشم برتافته

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

حرف بی ربط-سخن نامربوط

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

باد توی سرنا کردن-اسرار کسی را فاش کردن
بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند
اول دشت((نزد کسبه) نخستین فروش بامداد)
پول خرد-پول سکه ای

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

 

 

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

ترکه-آدم باریک و بلند

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

حال کردن-لذت بردن

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی
جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری
رو به راه کردن-آماده و مهیا کردن

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

پیشنهاد-طرح

دندان پر کردن-ترمیم دندان آسیب دیده

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن
پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند
ابرو انداختن(ابرو آمدن)

چیلک دان-چینه دان

خیط شدن-نگا. خیت شدن

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است
تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن
خونسرد-آرام-بی خیال

تاراغ و توروغ-آوایی که از برخورد دو چیز برخیزد

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

 

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

 
جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

دسته جمعی-باهم-گروهی
خیط کشیدن-خط کشیدن

اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

 
پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

 
ترید- تلیت

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

تَپ تَپ-آواز خوردن چیزی به چیز نرم

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن

ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

پیش کردن در-بستن در

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن
دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

بند-ریسمان-طناب-رشته

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

پر روده-پرچانه-روده دراز

 
خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

دلسرد-ناامید-مایوس
زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است
پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن

چرسی-آدم معتاد-افیونی

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

 

 

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار
رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

بادپا-تند رو-تیز تک

 

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

اسرار مگو(حرف‌های ناگفتنی)

خاک برگ-برگ خشک خرد شده

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز
بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن
دندان عاریه-دندان مصنوعی

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

چفت کردن-با زنجیر بستن

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن
از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

 
آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)
تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند
پُکیدن-ترکیدن

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

 

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت
از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)
به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

 

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

چارخیابان-میدانی که چهار خیابان به آن باز می شوند

دانه کردن-دانه های میوه ای را جدا کردن-پراکنده کردن

روی شاخ بودن-مسلم بودن-قطعی بودن

برای فاطی تنبان نشدن-بدرد نخوردن-قانع کننده نبودن-فایده نداشتن

دستِ راست-سمت راست

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)
زوزه-صدای ناله ی حیوان یا صدای باد

حیاط خلوت-حیاط کوچکی در جلو یا پشت خانه

تگری-بسیار خنگ-یخچالی

 

دله-ظرف حلبی

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

چار سر-حرف مفت-متلک

 

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن
بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

 
چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس
چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

خانم آوردن-پا اندازی کردن

چله-چاق-چرب و چیلی

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

دوربین انداختن-دید زدن-چشم چرانی کردن

اله و بله کردن(لاف زدن، چنین و چنان گفتن)

بچه افتادن-سقط شدن جنین
از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی
زهره ترک شدن-زهره آب شدن

تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

خال به خال-خال خال

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

جا آمدن حواس-به هوش آمدن

 
بیسار-فلان

 

بد اخم-عبوس و ترشرو

چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

اسب چوبین-تابوت

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن
دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

راسته چینی-چیدن ساده و آسان
ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

چول-بیابان
زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن
خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

 

چُل کلید-جام درویشان

دنده کج-کج خلق-یکدنده

تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن

پشم و پیله-ریش

چلچل-خال خالی-ابلق

دست انداختن-ریشخند کردن-مسخره کردن

دندان شکن-قاطع-محکم

اُتُل-شکم-اتوموبیل

 

 

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

پس نشستن-عقب نشینی کردن

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

 

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)
دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

از کاسه درآمده(بیرون‌زده، ورقلمبیده)
بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن

دهنه سرخود-بی بند و بار

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

 
تازگی-طراوت-خرمی-اخیرن

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

بد مست-کسی که هنگام مستی هرزه گویی کند و عربده بکشد

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت
دری وری-سخن بی سر و ته-چرند و پرند

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد
 

به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

خاله بی بی-نوعی آش

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن
دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی
 

 

خر گرفتن کسی-کسی را احمق حساب کردن

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

 

خریت-نادانی-حماقت

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

انگشت خوردن(افسوس خوردن، پشیمان بودن)

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

بده اون دستت-آی زکی !

خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

باجی-خواهر-زن ناشناس

زدن به تور-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

پشه زدن-نیش زدن پشه

آب لمبو-چلانده‌شده-فشرده

دخالت کردن-در آمدن در کاری
چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

 
زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

چَکه-شوخ و بذله گو

 

خاله ی خر عمه ی گاو-بسیار نفهم-از اصل و نسب نادان
آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

خرج برداشتن-پول لازم داشتن

خربزه قاچ کردن با اتوی شلوار-بسیار آراسته بودن و به خود پرداختن