رویکرد «شوک و مرگ»؛ روش جدیدی که انسان را به درمان ایدز بسیار نزدیک ساخته است

واژه «درمان» واژه ایه که معمولاً در مورد مریضی ایدز به کار برده نمی شه.
از ۳۵ سال پیش که اولین موارد دچار شدن به ویروس HIV، که ویروس مسئول مریضی ایدزه، کشف شد پزشکان و محققان درمان این مریضی رو تنها رویایی دست نیافتنی و دست کم در دوردست تصور می کردن. ناامیدی و کشف نشدن روش درمانی واسه مریضی ایدز در این موضوع نهفتهه که ویروس HIV با هر ویروس دیگری که آدم با اون روبرو شده فرق داره.
این ویروس سلولای سیستم ایمنی بدن رو نابود می کنه؛ همون سلولایی که ً باید در مقابل این ویروس هم مانند ویروسا و عوامل مریضی زای دیگه مقابله کرده و اونا رو نابود کنن.

علاوه بر این، ویروس تولید کننده مریضی ایدز در درون سلولای ایمنی بدن لونه گزیده، به کمین می شینه و وقتی که قدرت دفاعی سیستم ایمنی به کمترین حد ممکن برسه آخرین حمله مرگبار خود رو به شکل یه شبیخون شبونه انجام میده که چیزی جز مرگ رو به دنبال نداره. نمیشه گفت که این حمله پایانی ناخوشایند چه وقتی اتفاق میفته و گاه چند ماه پس از ورود عامل مریضی به داخل سلولای ایمنی و گاه چند سال بعد از اون اتفاق می افته. اما این روزا واسه اولین بار از تاریخ شروع اپیدمی ایدز که تا حالا بیشتر از ۳۷ میلیون نفر رو در سراسر جهان به خود گرفتار کرده، محققان با ملاحظات و احتیاطایی چند بیشتر از قبل به رسیدن به یه روش درمانی امیدوار شدن و قصد تحقق اونو دارن.

محققان دیگه روشای مخفی شدن و افزایش ویروس HIV در سلولای ایمنی بدن آدم و دور موندن از چشمای تیزبین این سیستم قوی رو شناسایی کردن و پیشنهادهای باحال و ً عملی در مورد روشی واسه بیرون کشیدن این ویروس مرگبار از مخفیگاه و نابودی اون دارن. از این رو موسسه ملی سلامت آمریکا در کنار چند موسسه دیگه سرمایه گذاری زیادی روی این پروژه تحقیقاتی کردن تا نه فقط راهی واسه درمان مریضی ایدز پیدا کنن بلکه کلا این مریضی رو ریشه کن کنن. روونا جانستون، مدیر و مسئول یکی از این موسسات تحقیقاتی میگه:” شک نداشته باشینً ایدز قابل درمانه سوال بزرگ اینه که چیجوری”.

پزشکان امروزه مشکلی با کنترل کردن ویروس HIV و مریضی ایدز در آدمایی که به اون گرفتار می شن ندارن و این مهم با به کار گیری داروهای آنتی رترووایرال (antiretroviral) ممکن شده که ویروس رو پس از راه پیدا کردن به درون سلولای سالم از افزایش و ازدیاد و هم اینکه انتقال به دیگر سلولا باز می داره.
اگه ویروس HIV نتونه نسخه های جدیدی از خود تولید کرده و به عبارت ساده افزایش کنه، دیگه نمی تونه سولای سالم جدیدی رو گرفتار سازه. از این رو زندگی سالم تر و طولانی تری در انتظار شخص گرفتار به ویروس HIV میشه. اما در حالی که این داروهای امروزی بسیار قوی هستن اما واسه سرکوب کردن ویروس مریضی باید به صورت روزانه مصرف شن و نمیشه بدن رو از سلولای آلوده شده به ویروس پاک کرد.

بعضی وقتا هم ویروس HIV واسه این که قدرت خود رو حفظ کنه و از درافتادن با سلولای سیستم ایمنی بدن دوری کنه دست به تولید نسخه های جدیدی از خود نمی زنه اما به حالت مخفی و مخفی در درون سلولای آلوده باقی می مونه. دکتر رابرت سیلیسیانو، استاد کالج پزشکی دانشگاه جانز هاپکینز که واسه اولین بار حالت سکون و کمون این سلولای مرگبار رو شناسایی کرد در این باره اینجور میگه:” این داروها خیلی در جلوگیری از افزایش ویروس [HIV] موفق بودن. مشکل اینه که یه جور از ویروس HIV هم هست که افزایش نمی شه و در حالت خوابیده و تحت تاثیر این داروها نیستش و به وسیله سیستم ایمنی هم شناسایی نمی شه”.

ویروسایی وجود دارن که به محض متوقف شدن مصرف دارو یا مصرف بی نظم اونا به وسیله مریض با قدرت برگشته و روند داغون کننده خود رو از نو شروع می کنن. اما تازگیاً در کنفرانسی که در مورد مقابله با ویروسای برگشتی و فرصت طلب در بوستون برگزار شد محققان تونستن دلایل و مدارکی رو ارائه بدن که نشون می داد میشه این سلولای مخفی و باهوش رو، دستکم در حیوانات، فعال کرده و نابود کرد.
دکتر دن باروخ و همکارانش در مطالعه ای روی یه نوع ویروس تولید کننده مریضی ایدز که میمونا رو آلوده می سازه نشون دادن که دارویی که سیستم ایمنی بدن رو تحریک کرده و ویروس به خواب رفته و مخفی رو دوباره فعال می سازه در ترکیب با یه آنتی بادی قوی که می تونه سلولای آلوده به HIV رو غیرفعال سازه، از برگشت ویروس HIV در ۵ حیوان از ۱۱ حیوان بررسی شده جلوگیری می کنه؛ حتی پس از این که مصرف داروهای سرکوب کننده ویروس به مدت ۶ ماه متوقف شد.

در میمونایی که ویروس HIV اونا برگشته بود هم تعداد ویروس و قدرت داغون کننده اون ۱۰۰ برابر کمتر از میمونایی بود که اصلاً مورد درمان نیستش بودن. دکتر باروخ در این باره میگه:” فکر می کنم دادهامون این احتمال رو زیاد می کنن که رسیدن به یه روش درمانی عملی ممکن باشه. این داده ها سطحی از پتانسیل موثر بودن رو به اثبات می رسونن؛ دستکم در حیوانات، که تا جایی که من می دونم قبلاً دیده نمی شد”. این واقعیت که در نزدیک به نصف این حیوانات رشد و افزایش شدید در تعداد ویروسای HIV، که معمولاً دو هفته پس از توقف مصرف داروهای ضد ویروس اتفاق می افته، دیده نمی شه، نشون میده که، به گفته دکتر باروخ، راه و روش «شوک و مرگ» به طور موثری این اندوختهای ویروسی مخفی و فرصت طلب رو مورد هدف قرار میده.

این پیشرفت امیدواری تازه و زیادی رو در جبهه بعدی مقابله با مریضی ایدز و درمان اون بوجود میاره که می تونه به خلاص شدن افراد گرفتار به ویروس HIV از چنگ این ویروس مرگبار و شاید هم کاهش و نابود کردن وابستگی اونا به داروهای ضدویروس واسه زندگی بیشتر منجر شه.
این روش جدید هنوز در آدم مورد آزمایش نیستش و اینجور کاری تا چند سال دیگه ممکن نیس.
اما کشف این روش تازه امیدها به درمان بیماران گرفتار به ویروس HIV  رو زیاد می کنه.
از روزی که مریضی ایدز همه گیر شد تا حالا تنها یه نفر تونسته کلا از عامل این مریضی پاک شده و به اصطلاح درمان شه.
تیموتی ری براون یه مرد آمریکایی حالا ۵۲ ساله س که در سال ۱۹۹۵ و در حالی که در آلمان درس می خواند فهمید که به این ویروس مرگبار گرفتار شده.

ایشون با به کار گیری ترکیبی از داروهای ضد ویروسای برگشتی تونست ۱۰ سال مریضی خود رو تحتِ کنترل داشته و از پیشرفت اون جلوگیری کنه تا این که مشخص شد ایشون به یه مریضی مرگبار دیگه هم گرفتار شده: سرطان خون، که دکتر معالجش اعلام کرد هیچ ارتباطی با ویروس HIV موجود در بدنش نداره. واسه درمان سرطان نامبرده، براون به شیمی درمانی روی آورد و در جراحی و پیوند مغز استخون هم انجام داد تا جایگزینی واسه سلولای بدخیم سرطان خون و سیستم ایمنی خود داشته باشه. دکتر معالج براون که از ابتلای اون به ویروس HIV باخبر بود به دنبال اهدا کننده ای بود که سلولای مغز استخون اون دارای جهشایی باشن که امکان آلوده شدن سلولای پیوندی جدید به ویروس HIV رو غیرممکن سازه.

براون به محض انجام جراحیای پیوند مغز استخون، دست از مصرف داروهای ضد ویروسای برگشتی برداشت و بیشتر از یه دهه بعد آزمایشات انجام شده نشون داد که هیچ گونه ویروس فعال HIV در بدن اون وجود نداره. ایشون هنوزم تنها شخص با آزمایش مثبت آلودگی به ویروس HIVه که حتی با قطع مصرف داروهای بازدارنده هم هنوز هیچ سطحی از فعالیت ویروس در بدن اون دیده نمی شه.
بیماران بسیاری تا حالا تلاش کردن از راه درمانی مشابه اون واسه درمان مریضی خود استفاده کنن اما در هر کدوم ویروس HIV بعد از یه مدت برگشته. مورد عجیب براون نشون میده که درمان مریضی ایدز و نابود کردن ویروس HIV شدنیه اما شاید رسیدن به این مهم لازمه نابود کردن رد همه ویروسای HIV در بدن افراد مریض باشه.

دکتر استیون دییکس، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو با اشاره به این موضوع اینجور میگه:” [واسه رسیدن به این هدف] باید تا حد ممکن به نابود کردن همه ویروسا نزدیک شید. آخرین ویروس باقیمونده می تونه دوباره بلند شه و شما رو به پایان زندگی برسونه”. حتی اگه نابود کردن همه ویروسای HIV در بدن مریض ممکن نباشه هم به باور محققان میشه سیستم ایمنی بدن مریض رو طوری بازسازی کرد که بتونه همه ویروسای بازمانده رو نابود کنه.
کارشناسان سرطان هم از همین روش واسه مقابله با سرطان و نابود کردن سلولای سرطانی استفاده می کنن و با برنامه ریزی دوباره سیستم ایمنی بدن واسه حمله به سلولای سرطانی بدخیم در این بسیار موفق بودن.

اینجوری محققان در مورد مقابله با مریضی ایدز امید زیادی دارن که بتونن با به کار گیری روشای تجربی و موثر استفاده شده در درمان مریضی سرطان به نتیجه های برابری برسن. علاوه بر راه و روش موسوم به «شوک و مرگ» روش دیگری هم واسه غیرفعال کردن و خلع اسلحه کردن ویروس ایدز هست که هنوز باید روی اون کار شه.
در این روش، ویروس HIV واسه همیشه در درون سلول آلوده سیستم ایمنی بدن حبس می شه طوری که دیگه هیچ وقت توان فعالیت دوباره با بازنخواهد یافت.

هم اینکه محققان در حال آزمایش روشای ژنتیکی هستن که میشه با به کار گیری اونا ویروس HIV رو از سلولای آلوده شده بیرون کشید. هنوز کسی امید نداره که تو یه سال آینده درمانی واسه مریضی ایدز و نابود کردن ویروس HIV پیدا شه اما محققان بیشتر از هر زمان دیگری باور و ایمان دارن که درمان این مریضی ممکن بوده و راهی که الان در پیش گرفتن به پیدا کردن راهی واسه رسیدن به این هدف بزرگ می رسه.

به مناسبت روز جهانی ایدز؛ هر چیزی که باید درباره این مریضی بدونیم

چهره های مشهوری که به دلیل دچار شدن به ایدز جانشون رو از دست دادن

کشورهایی که بیشترین آمار مبتلایان به مریضی ایدز رو در دنیا دارن

در چه سنی آزمایش HIV بدیم بهتره؟