ز) براى تقویت روحى
Widget not in any sidebars

1ـ به خود اطمینان دهیم که پیشرفت خواهیم کرد.
2ـ انگیزه‏ها و محرک‏هاى مطالعه را باید همیشه در ذهن زنده نگه داشت تا شوق به مطالعه على الدوام باشد ؛ مثل انگیزه معنوى. از کسب رضاى خدا، تقرب به او، خدمت به بشریت و…
3ـ به خود تلقین کنید که به مسائل مورد مطالعه علاقمندید، زیرا رکن اصلى تلاش و تحقیق، عشق و علاقه است.
4ـ علاقه اکتسابى است و با تلقین و تشویق خود مى‏توان آن را افزایش داد و در جمیع، وجود آن مایه‏ى عدم احساس خستگى است.
ح) مسئله استراحت در مطالعه
استراحت براى مطالعه امرى ضرورى است و لازم است در هر فاصله زمانى استراحتى ولو چند دقیقه‏اى به عمل آید. ذهن فقط در دقایق معینى مى‏تواند آمادگى پذیرش مطالب و فراگیرى آن را داشته باشد. پس از آن مدت خسته و ملول مى‏شود.
مدتى که در یک جلسه مطالعه براى بزرگسالان مى‏توانیم در نظر بگیریم حدود 45 ـ 50 دقیقه است که پس از آن یک استراحت 10 ـ 15 دقیقه‏اى لازم خواهد بود. اگر بتوانیم در شبانه روز حدود 4 ساعت مطالعه مستمر داشته باشیم در فاصله هر سه ربع 15 دقیقه باید به استراحت پرداخت و قطعاً بازده چنین مطالعه‏اى از بازده 4 ساعت مطالعه بدون استراحت بیشتر است.
در دقایق مربوط به استراحت بهتر است از جاى خود برخیزیم، دیگر فکر نکنیم خود رادر معرض هواى آزاد قرار دهیم، قدم بزنیم چشم به نقاط دور دست بدوزیم، مناظر زیبا را بنگریم و حتى لقمه غذایى یا شکلاتى را در دهان بگذاریم.
براى رفع خستگى ناشى از مطالعه‏ى مستمر بهتر است در مطالعه تنوع ایجاد شود ؛ مثلا اگر دو ساعت در زمینه‏ى جامعه‏شناسى مطالعه شده فعلاً مقدارى هم تاریخ یا داستانى ولو فکاهى مطالعه شود یا دو کتاب در زمینه جامعه‏شناسى انتخاب شود. پس از مطالعه‏ى 30 صفحه از کتاب اول 30 صفحه هم از کتاب دوم مطالعه شود و یا اگر فقط یک کتاب براى مطالعه داریم، یک ساعت از بخش اول آن و ساعت دیگر از بخش دوم آن مطالعه کنیم (به شرطى که فهم سنجش دوم مربوط به فهم سنجش اول نباشد.)
انتخاب کتاب از لحاظ نوع کاغذ و حروف چاپ هم در به تأخیر انداختن زمان شروع خستگى مؤثر است؛ مثلاً کاغذ کتاب اگر مات باشد بهتر است. زیرا کاغذ براق چشم را خسته مى‏کند و یا اگر حروف چاپ درشت و سیاه (طول حرف 3 و عرض آن 1/5 میلیمتر) باشد، چشم را کمتر خسته مى‏کند.
ط) براى بهره‏گیرى از نتایج مطالعه
اینک در حال مطالعه‏ایم، وقتى است که مى‏گذرد، فرصتى است که از دست مى‏رود، پس چه بهتر که از نتایج این تلاش‏ها بهره‏اى حاصل شود. براى وصول به این هدف:
1ـ به آن چه مى‏خوانیم فکر کنیم، مطلبى را یک باره رد یا قبول نکنیم. چون این امر دام خطرناکى براى ذهن ماست .
2ـ در ذهن خود نویسنده را انتقاد کنیم، از او سئوال نماییم، اشکال بگیریم خود را در جاى او بگذاریم و خلاصه پس از نقد آن قبول کنیم. این امر به حقیقت نوعى جبهه‏گیرى علیه واردات ذهن ما است.
3ـ مطالب را در ذهن دسته بندى کنیم و به آن نظم منطقى دهیم تا روابط علت معلولى آن کشف و مشخص شود و بیشتر در ذهن بماند.
4ـ نکات مهم و رئوس مطالب و نیز آنچه که در حین مطالعه در ذهن پیدا مى‏شود و جرقه‌هایى که پدید مى‏آید را یادداشت و تلخیص کنیم و بخصوص مسئله‏اى که داراى قدر و ارزش کافى باشد فایده تلخیص‏ها و یادداشت‏ها این است که با نگاهى مى‏توان آن را در ذهن مجسم کرد.
5ـ براى اطمینان از درک آنچه خوانده‏ایم ضرورى است به سئوالاتى که در پایان هر بخش در برخى کتب دیده مى‏شود جواب گوییم. این امر کنترلى براى اتقان آموخته‏هاى ما است.
6ـ پس از پایان مطالعه یک بخش، یک فصل یا یک کتاب سعى شود که مطالب دوره گردد. رئوس مطالب، سر فصل‏ها و عناوین را بار دیگر از نظر بگذرانیم و حتى مطالب آن مورد اظهار نظر مجدد قرار گیرد و با دیگران در این باره بحث شود. این‏ها و دیگر مسائلى از این قبیل از اصول و نکاتى است که رعایت آن موجب افزایش موفقیت آدمى در مطالعه مى‏گردد.
ى) استخراج مطالب (فیش بردارى)
فیش به معناى کاغذ یا مقوایى است که روى آن مطالبى یادداشت شود تا بعداً مورد استفاده قرار گیرد.
بخش اعظم وقت محقق به مطالعه، جمع آورى اطلاعات و استخراج مطالب مى‏گذرد. مطالعه اسناد منابع خود نوعى مشاهده‏ى غیر مستقیم است که براى ضبط و کنترل باید یادداشت شود و نکات مورد نیاز بروى فیشها منعکس گردد. پیامبر اکرم (ص) مى‏فرماید: دانش چون شکار است و نوشتنى چون بندى بر پاى آن. هدف از فیش نویسى عبارت است از: گرد آورى مطالب در فرصت‏هاى مختلف، یادداشت کردن نکته‏ها به خاطر مرور و مطالعه‏ى مجدد و جبران فراموشى و کمک به نارسایى حافظه، یادداشت کردن مطالب تا در فرصتى مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد، به هدر نرفتن وقت صرف شده در مطالعه، تسریع در یادگیرى و جایگزینى بهتر ذهنى جمع آورى مطالب جهت اثر ارزشمند علمى و تهیه‏ى متن سخنرانى.