بررسی تاثیر اعتبار هیأت مدیره بر ارائه مجدد صورت های مالی- قسمت ۳

در حاکمیت شرکتی درونسازمانی، شرکتها تحت مالکیت و کنترل تعداد کمی از سهامداران اصلی (مانند بانکهای اعتبار دهنده، شرکتهای دیگر و دولت) هستند (ساختار متمرکز) در حالی که در حاکمیت شرکتی برونسازمانی شرکتهای بزرگ توسط مدیران کنترل میشوند و تحت مالکیت سهامداران برونسازمانی قرار دارند (ساختار پراکنده) (رودپشتی، ۱۳۸۸: ۴۲۹).
از سوی دیگر، توانایی قانونی مدیریت شرکت‌ها، بر روی تجدید ارائه صورت‌های مالی تاثیر دارد. آن دسته از مدیرانی که توانایی قانونی کمتری دارند، تمایل بیشتری بری ارائه نادرست سود دارند. لیکن توانایی پوشش بیش از اندازه مدیریت نمی‌تواند باعث کاهش نگرانی درباره ارائه نادرست اطلاعات شود (هسین یی‌چی و همکاران، ۲۰۱۱).
۲-۶-پیشینه تحقیق
۲-۶-۱- بررسی خلاصه برخی از تحقیقات انجام‌شده درباره تجدید ارائه صورت‌های مالی
رضایی و محمودی در تحقیق خود با عنوان ” بررسی ویژگی های شرکت و تجدید ارائه صورت های مالی ” در سال ۱۳۹۲ دریافتند که بین ارائه مجدد صور تهای مالی با اندازه شرکت رابطه منفی معنادار و بین ارائه مجدد صورت های مالی با زیان شرکت در سال قبل از تجدید ارائه ، تامین مالی از طریق انتشار سهام و نسبت B/P رابطه مثبت وجود دارد.
سجادی و قربانی در تحقیق خود با عنوان ” رابطه بین ویژگی های خاص شرکت ها و تعدیلات سنواتی آنها” در سال ۱۳۹۰ نشان دادند که بین اندازه شرکت وبازده سهام با مبلغ تعدیلات سنواتی رایطه مثبت و معنادار وجود دارد اما بین مبلغ تعدیلات سنواتی و عمر شرکت رابطه معنادار نیست .
ثقفی، امیری و کاظمی در تحقیقی با عنوان “مطالعه تجربی پیرامون محتوای اطلاعاتی سود متعاقب تجدید ارائه صورت‌های مالی شرکت‌ها” در سال ۱۳۹۰به این نتیجه دست پیدا کرده‌اند که ارائه مجدد صورت‌های مالی موجب کاهش بلند مدت محتوای اطلاعاتی سود می‌شود. همچنین تغییر حسابرس و تغییر اعضای هیئت مدیره پس از تجدید ارائه صورت‌های مالی باعث کوتاه شدن دوره کاهش محتوای اطلاعاتی سود خواهد شد.
برزگری خانقاه، در تحقیقی با عنوان “تغییرات حسابداری و اصلاح اشتباهات دوره‌های قبل در شرکت‌های موفق در مقابل شرکت‌های ناموفق” در سال ۱۳۷۵، پس از آزمون‌‌ جامعه آماری به این نتیجه دست می‌یابند که شرکت‌های ناموفق، از تغییرات حسابداری به عنوان ابزاری برای بیشتر نشان دادن سود دوره جاری استفاده می‌کنند.
نیکبخت و رفیعی در تحقیقی که با عنوان “تدوین الگوی عوامل موثر بر تجدید ارائه صورت‌های مالی” در سال ۱۳۹۱انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که تجدید ارائه صورت‌های مالی در بازار سرمایه ایران از سال۱۳۸۳روندی رو به افزایش داشته‌ است و سودآوری، اهرم مالی، طول دوره تصدی مدیریت، تغییر مدیریت، تغییر حسابرس و اندازه موسسه حسابرسی بر وقوع تجدید ارائه صورت‌های مالی موثر است.
سروری مهر در تحقیقی که با عنوان “بررسی ماهیت تعدیلات سنواتی در شرکت‌ها” در سال ۱۳۸۵انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که تعدیلات سنواتی که شرکت‌ها در گزارش‌های مالی خود اعلام می‌کنند، عمدتاً در نتیجه اصلاح اشتباه است و از سوی دیگر، اغلب شرکت‌ها تغییر در برآوردهای خود را به اشتباه در سرفصل تعدیلات سنواتی منعکس کرده‌اند.
پالم‌روس^[۳۴] و همکاران در تحقیقی که با عنوان “تعیین واکنش بازار سرمایه نسبت به اعلان تجدید ارائه صورت‌های مالی شرکت‌ها” در سال ۲۰۰۴ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که بازار سهام نسبت به اعلان تجدید ارائه صورت‌های مالی واکنش منفی نشان می دهد و این واکنش منفی بازار سهام در مواردی که مرتبط با تقلب در صورت‌های مالی، تغییر در صورت‌های مالی شرکت‌ها، کاهش در سود شرکت‌ها باشد و حسابرس یا مدیریت به آن مرتبط باشند، شدیدتر است.
گریفین^[۳۵] در تحقیقی که با عنوان “پاسخ تحلیل‌گران مالی نسبت به تجدید ارائه صورت‌های مالی و افشای درست آن” در سال ۲۰۰۲ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که تعداد تحلیل‌گرانی که علاقه‌مند و پیگیر وضعیت شرکت هستند، پس از اعلان تجدید ارائه صورت‌های مالی و افزایش غیرعادی عدم تقارن اطلاعاتی بین گروه‌های دارای اطلاعات نهانی (درون شرکتی) و سایر استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی شرکت‌ها، قبل اعلان تجدید ارائه صورت‌های مالی کاهش می‌یابد.
اوورز^[۳۶] و همکاران در تحقیقی که با عنوان “محتوای اطلاعاتی و پیامدهای تجدید ارائه سود” در سال ۲۰۰۲ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که بازار سهام نسبت به اعلان تجدید ارائه صورت‌های مالی واکنش منفی نشان می دهد و این واکنش منفی بازار سهام در مواردی که تجدید ارائه با تغییر در مدیریت ارشد شرکت همراه بوده است، شدت بیشتری دارد.
بارنیو و کائو در تحقیقی که با عنوان “آیا عدم قطعیت اطلاعات در پاسخ سرمایه‌گذاران نسبت به پیش‌بینی تحلیلگران از تجدید ارائه صورت‌های مالی تاثیر می‌گذارد؟” در سال ۲۰۰۹ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که سرمایه‌گذاران درباره شرکت‌هایی که صورت‌های مالی تجدید ارائه‌شده دارند، قبل از مبادرت به سرمایه‌گذاری به ویژگی‌های بیشتری توجه می‌کنند.
کولینز و همکاران در تحقیقی که با عنوان “تاثیر تجدید ارائه صورت های مالی بر روی گردش جریان‌های نقدی شرکت و پاداش هیئت مدیره” در سال ۲۰۰۸ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که بین اخراج مدیر مالی و کاهش مزایای مدیریت با تجدید ارائه صورت‌های مالی که به سبب تقلب‌ در صورت‌های مالی رخ داده است، رابطه وجود دارد.
گراهام^[۳۷] و همکاران در تحقیقی که با عنوان “گزارش‌گری نادرست شرکت‌های پیمانکاری و وام بانکی (استقراض)” در سال ۲۰۰۸ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که شرکت‌هایی که تجدید ارائه صورت‌های مالی داشته‌اند در هنگام دریافت وام، با نرخ بهره بیشتر، زمان سررسید کوتاه‌تر، وثیقه‌ بیشتر و محدودیت‌های بیشتر مواجه می‌شوند.
شولز در تحقیقی که با عنوان “ماهیت در حال تغییر و پیامدهای عمومی تجدید ارائه صورت‌های مالی شرکت‌ها” در سال ۲۰۰۸ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که بازار سرمایه به تجدید ارائه صورت‌های مالی واکنش منفی نشان می‌دهد و شدت این واکنش در موارد مرتبط با تقلب در صورت‌های مالی و یا مواردی که باعث شناسایی درآمد توسط شرکت می‌شود، بیشتر است.
اموا در تحقیقی که با عنوان “تجدید ارائه و واکنش سهامداران، نقش بازدارنده حقوق صاحبان سهام و نظام حاکمیت شرکتی” در سال ۲۰۰۸ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که بازار سهام نسبت به تجدید ارائه صورت‌های مالی واکنش منفی نشان می‌دهد و این واکنش منفی بازار سهام، در مواردی شدیدتر است که مزایای اعطایی به مدیریت (به ویژه پاداش هیئت مدیره وابسته به سهام) بیشتر باشد و یا شرکت کمیته حسابرسی مستقل نداشته باشد.
روتنستین در تحقیقی که با عنوان “تغییرات در نظام حاکمیت شرکتی به دنیال تجدید ارائه سود” در سال ۲۰۰۸ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که نظام حاکمیت شرکتی پس از تجدید ارائه‌ صورت‌های مالی که منجر به کاهش سود انباشته شرکت‌ها می‌شود، دستخوش تغییر خواهد شد.
لیو در تحقیقی که با عنوان “عواقب تجدید ارائه صور‌ت‌های مالی برای حسابرسان و مدیران رده بالا” در سال ۲۰۰۷ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا می‌کنند که در شرکت‌هایی که تجدید ارائه صورت‌های مالی داشته‌اند، سهامداران تمایل به تغییر حسابرس شرکت، تغییر مدیرعامل شرکت و تغییر مدیر مالی شرکت دارند.
رومانوس در تحقیقی که با عنوان “تاثیر کیفیت سود بر واکنش سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران متعاقب اعلان تجدید ارائه صورت‌های مالی شرکت‌ها” در سال ۲۰۰۷ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که کیفیت سود شرکت‌ها، قبل از تجدید ارائه صورت‌های مالی بر واکنش بازار نسبت به تجدید ارائه صورت‌های مالی تاثیر دارد.
ژا نگ در تحقیقی که با عنوان “تجدید ارائه حسابداری و هزینه تامین مالی از طریق استقراض (ایجاد بدهی)” در سال ۲۰۰۶ انجام شده است، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست پیدا کردند که دارندگان اوراق قرضه (که با فروش اوراق قرضه به آن‌ها تامین مالی انجام شده است) نسبت به اعلان تجدید ارائه صورت‌های مالی شرکت واکنش منفی نشان می‌دهند و خواستار نرخ بهره بیشتر و مدت بازپرداخت کمتر اوراق قرضه شرکت‌ها می‌شوند.
۲-۵-۴- بررسی خلاصه برخی از تحقیقات انجام‌شده درباره اعتبار هیأت مدیره
سیانسی،کاپلان واستیون (۲۰۱۰) به بررسی تاثیر اعتبار هیأت مدیره وارائه دلیل برای عملکرد آتی ضعیف شرکت ومدیریت پرداختند. نتایج آنها نشان داد ۱) توضیحات مدیریت بر قضاوت سرمایه گذاران از عملکرد آینده شرکت موثر است ، ۲) وجود اعتبار قبلی مدیریت یک ویژگی پایدار است حتی زمانی که مدیریت توضیح غیرمحتملی ارائه دهد ، ۳) ارائه توضیحات قابل قبول، اعتبار مدیران را بهبود می بخشد.
لفرت (۲۰۰۷) به بررسی استقلال هیأت مدیره، عملکرد شرکت و تمرکز مالکیت پرداخت و با استفاده از داده های ۴ساله برای۱۶۰شرکت به این نتیجه رسید که افزایش در نسبت اعضای غیرموظف هیأت مدیره باعث افزایش ارزش شرکت می شود . زمانی که نسبت اعضای غیرموظف و اعضای حرفه ای به طور جداگانه مورد تجزینه و تحلیل قرار می گیرند تنها نسبت اعضای غیرموظف هیأت مدیره است که ارزش شرکت را تحت تاثیر قرار می دهد .
رضائی و حیدرزاده ۱۳۹۲ در تحقیقی تحت عنوان تاثیر اعتبار هیأت مدیره بر بیش و کم سرمایه گذاری اذعان داشتند بیش (کم) سرمایه گذاری با بازده غیرعادی انباشته رابطه مثبت و معنادار دارد و تاثیر اعتبار هیأت مدیره بر این رابطه مثبت و معنادار است و موجب کاهش بازده غیرعادی انباشته و کارایی بازار سرمایه می شود .
توماس اومر و همکاران (۲۰۱۱) به بررسی تاثیر اعتبار هیأت مدیره بر کیفیت گزارشگری با تاکید بر ارائه مجدد صورت های مالی پرداختند و نتایج آنها نشان داد که شرکت های با اعتبار بیشتر ، از کیفیت گزارشگری بالاتر برخوردارند و همچنین دریافتند که بین اعتبار هیأت مدیره و ارائه مجدد صورت های مالی رابطه معکوس و معنادار وجود دارد.
ژانگ و همکاران (۲۰۰۴) در تحقیقات خود تحت عنوان اعتبار هیأت مدیره و کیفیت سود ، پس از آزمون فرضیات به این نتیجه دست یافتند که هیأت مدیره معتبر تر از کیفیت سود بالاتری نسبت به هیأت مدیره نامعتبر برخوردارند.
ژانگ و اشیک علی (۲۰۱۳) در بررسی های خود در خصوص تاثیر دور تصدی هیأت مدیره بر مدیریت سود ، دریافتند که در شرکت ها با حاکمیت ضعیف هیأت مدیره در سال اول تصدی سود بیشتری را برای کسب اعتبار و اثبات توانایی های خود شناسایی می کنند.
توماس اومر و همکاران (۲۰۱۳) در تحقیق دیگری تحت عنوان تاثیر اعتبار هیأت مدیره بر حقوق صاحبان سهام ، پس از آزمون فرضیات بیان داشتند که اعتبار هیأت مدیره موجب افزایش هزینه حقوق صاحبان سهام و همچنین افزایش تقارن اطلاعاتی می گردد.
گری و همکاران (۲۰۰۷) به بررسی عملکرد شرکت ها با هزینه اعتبار هیأت مدیره پرداخته و دریافتند که اعتبار هیأت مدیره بر هزینه های مدیریتی در زمانی که حاکمیت شرکتی مطلوب نمی باشد ، موثر است و همچنین اندازه بانک ها بر اعتبار هیأت مدیره می افزاید.
توماس اومر و همکاران (۲۰۱۳) در تحقیقات خود تحت عنوان تاثیر اعتبار هیأت مدیره بر کیفیت افشاء ، دریافتند که شرکت ها با اعتبار بیشتر تمایل بیشتری به پیش بینی بالتر و دقیق تر درآمدها ی خود نسبت به سایر شرکت ها برخوردارند.
فصل سوم
روشناسی تحقیق
۳-۱ مقدمه
همانطور که در فصل‌های قبل گفته‌شد، در استاندارد حسابداری شماره ۶، تعدیلات‌ سنواتی‌، به عنوان تعدیلاتی‌ با اهمیت‌ که‌ به‌ سنوات‌ قبل‌ مربوط‌ می‌شود معرفی شده است. با توجه به بند ۳۷ این استاندارد، تعدیلات‌ سنواتی‌ در تعدیل‌ مانده‌ سود (زیان‌) انباشته‌ ابتدای‌ دوره‌ منظور می‌گردد و به‌ اقلامی‌ محدود می‌شود که‌ از ” تغییر در رویه‌ حسابداری‌“ و ” اصلاح‌ اشتباه‌“ ناشی‌ گردد. همچنین با توجه به بندهای ۴۰ و ۴۱، چنانچه‌ در رویه‌ حسابداری‌ تغییری‌ صورت‌ گیرد، ارقام‌ مربوط‌ به‌ سال‌ جاری‌، برمبنای‌ رویه‌ جدید منعکس‌ و ارقام‌ مقایسه‌ای‌ سنوات‌ قبل‌ نیز برمبنای‌ رویه‌ جدید ارائـه‌ مجدد می‌شوند. در این‌ حالت‌، تعدیلات‌ انباشته‌ مربوط‌ به‌ سنوات‌ قبل‌، به‌ جهت‌ اینکه‌ هیچ گونه‌ ارتباطی‌ با نتایج‌ عملکرد سال‌ جاری‌ نداشته‌ است‌، نباید در تعیین‌ سود یا زیان‌ سال‌ جاری‌ دخالت‌ داده‌ شود. تعدیلات‌ مزبور باید از طریق‌ ارائـه‌ مجدد ارقام‌ سال‌های‌ قبل‌ به حساب‌ گرفته‌ شود، درنتیجه‌، مانده‌ سود (زیان‌) انباشته‌ ابتدای‌ دوره‌ نیز بدین‌ ترتیب‌ تعدیل‌ خواهد شد.
در مواردی‌ ممکن‌ است‌ صورت‌های‌ مالی‌ منتشر شده‌ یک‌ یا چند دوره‌ قبل‌ شامل‌ اشتباهات‌ با اهمیتی‌ باشد که‌ تصویر مطلوب‌ را مخدوش‌ و در نتیجه‌ قابلیت‌ اتکای‌ صورت‌های‌ مالی‌ مزبور را کاهش‌ دهد. اصلاح‌ چنین‌ اشتباهاتی‌ نباید از طریق‌ منظور کردن‌ آن‌ در سود و زیان‌ سال‌ جاری‌ انجام‌ گیرد، بلکه‌ باید با ارائـه‌ مجدد ارقام‌ صورتهای‌ مالی‌ سال‌(های‌) قبل‌ به چنین‌ منظوری‌ دست‌ یافت‌. درنتیجه‌، مانده‌ افتتاحیه‌ سود (زیان‌) انباشته‌ نیز بدین‌ ترتیب‌ تعدیل‌ خواهد شد. تعدیلات‌ سنواتی‌، به عنوان‌ آخرین‌ قلم‌ در صورت‌ سود و زیان‌ جامع‌ منعکس‌ می‌شوند.
در سال‌های اخیر، تجدید ارائه صورت‌های مالی بین شرکت‌های ایرانی بسیار رایج شده است به گونه‌ای که از تعدیلات سنواتی به عنوان یکی از عناصر نسبتا پایدار در گردش حساب سود (زیان) انباشته یاد می‌شود. این تعدیلات عمدتاً به دلیل اصلاح اشتباهات دوره گذشته است و موارد مربوط به تغییر روش‌های حسابداری کمتر مشاهده می‌شود. این موضوع بر اتکاپذیری و توان اعتماد ارقام ارائه‌شده در صورت‌های مالی به ویژه رقم سود تأثیر دارد (نیکبخت و رفیعی، ۱۳۹۱).
شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در صورتی که تجدید ارائه داشته ‌باشند معمولاً آن را به صورت رقمی مندرج در بخش تعدیلات سنواتی گزارش‌های مالی سالانه، ارائه کرده و رقم مقایسه‌ای قبل از تجدید ارائه را نیز ذکر می‌کنند. ارقامی که شرکت‌ها مبادرت به تجدید ارائه آن می‌ورزند، عموماً مربوط به اقلام تعهدی هستند.
یکی از مهمترین ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری، اتکاپذیری آن است. طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی، اطلاعاتی اتکاپذیر است که عاری از اشتباه و تمایلات جانبدارانه باشد. تحقیقاتی که پیشتر در ایران انجام گرفته است نشان می‌دهد که درصد بالایی از شرکت‌های ایرانی به دلیل اصلاح اشتباهات حسابداری، صورت‌های مالی را تجدید ارائه و رقمی را تحت عنوان تعدیلات سنواتی گزارش می‌کنند (کردستانی و همکاران، ۱۳۸۹).